Choroby warzyw kapustnych

Często decydujemy się na samodzielną uprawę warzyw w ogródku, ponieważ są one zdrowsze od tych, które kupujemy w sklepach. Dodatkowo wiemy, co jemy, gdyż sami dobieramy odpowiednie nawozy niezbędne do ich prawidłowego wzrostu. Niestety, nawet właściwa pielęgnacja nie jest w stanie ochronić naszych upraw przed chorobami.

Dlaczego pomimo odpowiedniej pielęgnacji na warzywach pojawiają się plamy lub zgnilizny?

---

Czynników chorobotwórczych jest wiele. Do porażenia roślin różnymi chorobami przyczynia się między innymi: nieprawidłowa uprawa, nawożenie i pielęgnacja, nieodpowiednie czynniki naturalne (za dużo deszczu, susza, zanieczyszczenie środowiska, szkodniki). Różne choroby powodowane są nie tylko przez wymienione wyżej czynniki chorobotwórcze, lecz mogą być także wywołane przez różne zaburzenia fizjologiczne.

Brak ochrony skutkuje mniejszym plonem, a nawet utratą roślin. Niezależnie od tego, czy nasze warzywa są atakowane przez choroby grzybicze, bakteryjne czy przez szkodniki najważniejszą i podstawową zasadą ochrony roślin jest częste doglądanie oraz odpowiednia pielęgnacja plonu. Wtedy tylko, gdy zauważymy zawczasu, że z naszą uprawą może dziać się coś niepokojącego będziemy w stanie uratować przyszłe plony.

Najczęstsze choroby warzyw kapustnych

---

Czarna zgnilizna kapustnych - choroba bakteryjna: Xanthomonas campestris
Pierwsze objawy choroby występują w postaci żółknących plam na obrzeżach liści, które rozszerzają się do wnętrza blaszki w kształcie litery V. Jest to jedna z najgroźniejszych i najczęstszych chorób warzyw kapustnych. Duża wilgotność oraz duże zagęszczenie roślin sprzyja rozwojowi choroby. Aby zapobiec rozwojowi choroby, należy wprowadzić 4 letnią przerwę uprawy kapustnych na polu, na którym wystąpiła choroba. Proces chorobowy rozpoczyna się już w okresie kiełkowania nasion.

Rozprzestrzenianiu się czarnej zgnilizny sprzyja:

• intensywne nawożenie azotem;
• wysoka temperatura powietrza;
• zbyt duże zagęszczenie roślin;
• uprawa rozsady w monokulturze na tym samym podłożu w inspekcie lub na rozsadniku;
• pikowanie siewek do zbyt wilgotnego podłoża.

fot. Scot Nelson / flickr.com

Czerń krzyżowych nazywana również alternariozą - choroba grzybowa
Alternarioza kapustowatych, zwana również czernią krzyżowych jest jedną z najgroźniejszych chorób roślin krzyżowych. Grzyb atakuje najpierw starsze liście, na których pojawiają się brązowe plamy z charakterystyczną obwódką. Grzyb nie poraża głębszych warstw, ale wydziela do środka toksyczne substancje. W polskich warunkach najczęściej porażane są odmiany późne z przeznaczeniem na zbiór jesienny. Jeżeli na plonach zobaczymy takie objawy, należy wykonać zabieg chemiczny odpowiednimi preparatami. Zabieg taki przeprowadzamy dwukrotnie w odstępie 7 dni, zachowując okres 14-dniowej karencji. Poza zabiegami chemicznymi, należy głęboko zaorywać resztki roślin kapustnych i chwastów.

Rozprzestrzenianiu się alternariozy sprzyja:

• temperatura, która waha się w granicach 26- 28 stopni Celsjusza;
• okres stałego zwilżenia roślin trwa co najmniej 5 godzin;
• wilgotność powietrza dochodzi do 95-100%, która utrzymuje się przez 18-20 godzin;
• źle przygotowany grunt pod siewki;
• nieprzestrzeganie zmianowości plonowej.

Von Agronom - Eigenes Werk, CC BY-SA 3.0,
https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=23279947

Kiła kapusty - choroba grzybowa: Plasmodiophora brassicae
Kiła kapusty najczęściej atakuje kalafior oraz kapustę pekińską, ale upodobała sobie również rzepak i brokuły. Jest to najgroźniejsza i bardzo trudna do opanowania choroba roślin krzyżowych. Sprawcą choroby jest pierwotniak, którego zarodniki mogą być aktywne do 8 lat, nie tracąc przy tym aktywności. Rozwojowi choroby sprzyja zakwaszona gleba, wysoka wilgotność i temperatura gleby. Po wykopaniu rośliny z gleby widać narośl o kolorze kremowym. Natomiast system korzeniowy jest pozbawiony korzeni bocznych.

Rozprzestrzenianiu się kiły kapusty sprzyja:

• brak czyszczenia maszyn rolniczych;
• brak przerwy w uprawach na zakażonej glebie;
• nieuprzątnięcie wszystkich samosiejek oraz chwastów;
• niestosowanie chemicznego odkażanie gleby na rozsadnikach;
• niewykonywanie próbek kwasowości gleby;
• pominięcie uprawy poplonów.

By Rasbak - Own work, CC BY-SA 3.0,
https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=1171941

Zgnilizna twardzikowa - choroba grzybowa: Sclerotinia sclerotiorum
Spośród wielu odmian zgnilizn, zgnilizna twardzikowa najczęściej pojawia się w ogródkach przydomowych. Często jej objawy zauważamy dopiero po zbiorach. Szybko powstaje na zebranych warzywach, które przechowujemy w nieodpowiednich warunkach. Objawem charakterystycznym dla zgnilizny twardzikowej jest puszysta, biała grzybnia znajdująca się na porażonej tkance. Zgnilizna jest jedną z najtrudniejszych do zwalczania chorób w uprawach. Wynika to z jej od glebowego charakteru. Patogen potrafi zalegać w glebie około 8 lat, a według niektórych źródeł nawet do 15. Do ochrony przedzbiorczej warzyw kapustnych przed chorobami grzybowymi należy stosować preparaty przemiennie. Preparaty te używamy na miesiąc przed wycinaniem główek, powtarzając zabieg dwu-trzykrotnie co 7–10 dni.

Rozprzestrzenianiu się zgnilizny twardzikowej sprzyja:

• mechaniczne uszkodzenie kapustnych;
• pozostawianie uszkodzonych główek warzyw na polu;
• brak dezynfekcji skrzyń, w których przechowujemy plony;
• nieodpowiednia temperatura w miejscu przechowania warzyw.

By Jymm - Own work, Public Domain,
https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=7999438

Szara pleśń - choroba grzybowa: Botrytis cinerea
Szara pleśń to choroba, która ujawnia się zwykle w okresie zbiorów lub dopiero podczas przechowania kapust, kalafiorów i brokułów. Pierwsze objawy możemy zauważyć już na polu tuż przed zbiorem roślin. Mogą one wystąpić również dopiero w przechowalni podczas ich magazynowania. Na polu w pierwszej kolejności atakowane są warzywa, które były zbyt długo przetrzymywane po dojrzałości zbiorczej. W przechowalniach na szybki rozwój choroby mają wpływ warunki termiczne - zbyt wysoka temperatura i zbyt duża wilgotność względna powietrza. Infekcja następuje poprzez uszkodzone mechanicznie lub przez szkodniki tkanki rośliny. Może porażać wtórnie miejsca infekcji innych patogenów grzybowych, czy przemrożone tkanki roślin.

Rozprzestrzenianiu się szarej pleśni sprzyja:

• zbyt długie przetrzymywanie warzyw po okresie dojrzałości zbiorczej na polu;
• uszkodzenia mechaniczne;
• uszkodzenia spowodowane przez inne czynniki chorobotwórcze;
• uszkodzenia spowodowane przez owady;
• przechowywanie warzyw w źle przystosowanym miejscu, gdzie dochodzi do miejscowego przemrożone kapustnych.

Przykład występowania szarej pleśni na truskawce
By Rasbak - Praca własna, CC BY-SA 3.0,
https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=192867

Szkodniki warzyw kapustnych

---

Poza pleśnią i grzybami odmiany kapustne atakowane są również przez szkodniki. Nie wiesz jak je rozróżnić? Poniżej przedstawiamy zdjęcia szkodników warzyw kapustnych.

Skoczogonki – Collembola
Skoczogonki atakują siewki warzyw oraz ich liście. Podczas żerowania wywołują silne uszkodzenia rośliny. Są bardzo małe, dorosłe osobniki osiągają wielkość do 2 minimetrów. W zwalczaniu tych owadów pomogą nam opryski.

By Marshal Hedin from San Diego, CC BY 2.0,
https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=24866437

Piętnówka kapustnica - Mamestra brassicae
Na kapuście żerują głównie gąsienice. Tuż po wylęgnięciu się mają barwę jasnożółtą, z czasem ich kolor zmienia się kolejno na zielony, brunatny i czarny. Osiągają wielkość do 40 milimetrów. Ich obecność zdradzają wygryzione okrągłe otwory na powierzchni liści. Co ważne, brzegi oraz nerwy liści są nienaruszone. Po wygryzieniu otworów przemieszczają się do wnętrza główki kapusty i róży. Pozostawiając tam swoje odchody, powodują gnicie kapusty od środka. Zwalczanie tego szkodnika rozpoczynamy od rozstawienia pułapek feromonowych. Ważne jest to, aby zwalczać jak najmłodsze gąsienice. Na te, które już dostaną się do środka kapusty, nie działają żadne środki chemiczne.

CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=438359

Mszyca kapuściana - Brevicoryne brassicae
Obecność mszycy kapuścianej zdradza skręcanie się liści, odbarwianie i zwijanie się ich brzegów. Przez obecność tych szkodników, główki kapusty nie mogą się zawiązać i obumierają. Zarażone kapusty nie nadają się do spożycia. Mszyce powodują spustoszenie w uprawach, dlatego trzeba je zwalczać, jak tylko się pojawią. Tutaj niezbędny będzie oprysk kapusty preparatami na mszyce.

By AnRo0002 - Own work, CC0,
https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=20184770

Śmietka kapuściana - Delia radicum
Dorosły osobnik osiąga wielkość do 6 milimetrów. Składa białe jaja, z których wylęgają się żółtobiałe larwy, które żerują na korzeniach oraz szyjce korzeniowej. Ich obecność zdradza zahamowanie wzrostu rośliny, żółknięcie liści, więdnięcie i zasychanie. Zarażone rośliny z łatwością wyciągniemy z ziemi, ponieważ są one pozbawione korzeni. Co ważne, drugie oraz trzecie pokolenie larw zaczyna żerowanie na liściach i w różach rośliny.

By James Lindsey at Ecology of Commanster, CC BY-SA 3.0,
https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=1968841

Bielinek kapustnik - Pieris brassicae
Wszyscy dobrze znamy tego pięknego motyla, który potrafi narobić dużo szkód w ogrodzie. Motyle składają jaja w kolorze żółtopomarańczowym na liściach roślin kapustnych. Jedna samica motyla może złożyć nawet 500 jaj. Żerowanie gąsienic zdradzają wygryzione liście. Ten szkodnik pozostawia tylko największe nerwy. W zwalczaniu tego szkodnika bardzo ważne jest odchwaszczanie, monitorowanie roślin oraz jak najszybsze zwalczanie jaj bielinka kapustnika.




















Warzywnica kapustna
Najwięcej szkód wyrządzają larwy warzywnicy. Dorosłe osobniki składają jaja na spodniej części liści. Wylęgające się z nich larwy żywią się sokiem rośliny, w tych miejscach zaczynają pojawiać się białe plamy. Przez żerowanie tych szkodników, małe plamy na liściach z czasem zlewają się z jedną dużą plamę. Przez to młode rośliny zaczynają z czasem żółknąć i zamierają. Przy zwalczaniu tego szkodnika należy zadbać nie tylko o odpowiednie opryski, ale również o odchwaszczanie, ponieważ ten szkodnik żeruje na różnych roślinach.

By Martin Andersson - Own work, CC BY-SA 3.0,
https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=21312882

zdjęcie: Jing / pixabay.com

(sn)