10 gatunków gryzoni, które powinieneś znać
Gryzonie stanowią aż 40% wszystkich ssaków i są bardzo zróżnicowaną grupą. Łączą je ciągle rosnące, mocne siekacze wyrastające zarówno w szczęce, jak i żuchwie. Takie “wyposażenie” idealnie nadaje się do obgryzania nawet bardzo twardego pożywienia, stąd też nazwa tych zwierząt. Wśród ludzi niechlubną opinię najszybciej wyrobiły sobie myszy i szczury, które od zarania dziejów były (i nadal są) odpowiedzialne za przenoszenie ciężkich chorób i niszczenie upraw. Gryzonia w akcji widzimy tak naprawdę rzadko, częściej jesteśmy niestety już świadkami spustoszeń przez niego wyrządzonych. Często nie wiemy więc, z czym tak naprawdę walczymy.
1. Karczownik ziemnowodny (Arvicola terrestris) to większe, bo sięgające 20 cm zwierzę, prowadzące podziemny tryb życia. Ogrodnicy często znają go pod nazwą szczura wodnego. Karczownik ma tępo zakończony pysk i szeroką głowę, płynnie przechodzącą w tułowie. Jego uszu prawie nie widać w szaro-brunatnej sierści. Podobnie jak kret, karczownik wypycha nadmiar ziemi na powierzchnię gleby tworząc kopczyki dużo bardziej spłaszczone niż te krecie. Jego tunele mają też szerszy przekrój i bardziej jajowaty kształt. Karczownik powoduje znacznie większe szkody niż kret, ponieważ żywi się korzeniami i bulwami roślin, zarówno tych ozdobnych, jak i jadalnych. Swoje nory woli budować w glebie wilgotnej i nieuprawionej. Karczownik w przeciwieństwie do kreta powróci do rozkopanego tunelu, aby dokonać jego naprawy.
2. Mysz domowa (Mus musculus) podąża za człowiekiem wszędzie tam, gdzie on sam dociera, dlatego też znaleziono ją już nawet na stacjach arktycznych. Nie zbiera zapasów, jest wszystkożerna i znakomicie dostosowuje swoją dietę do dostępnego pokarmu. Długość tułowia to ok. 10-11 cm, niemal tyle samo ma ogon. Futro szarawe, uszy dość duże. Pyszczek wydłużony i zakończony “wąsami”. Rozmnaża się przez cały rok, nawet 5-8 razy. Ten gatunek właśnie najczęściej zakłóca nasz spokój w domowym zaciszu, pozostawiając po sobie odchody i charakterystyczny zapach.
3. Mysz badylarka (Micromys minutus) spotykana jest na terenach łąk, zwłaszcza nieużytkowych i wśród zbóż. Żyje w charakterystycznych, kulistych gniazdach, przypominających ptasie, które wije sobie między trawami ponad powierzchnią ziemi. Jest jednym z najmniejszych polskich ssaków, długość jej ciała to ok. 5-7,5 cm, a ogon to dalsze 4-6,5 cm. Waga badylarki to równie imponujące 4-10 gramów, dzięki czemu sprawnie porusza się po pojedynczych źdźbłach trawy. Futerko badylarki przybiera różne odcienie brązu i rudości - od jasno rudego po ciemny brąz i szarości.
4. Mysz polna (Apodemus agrarius) to jeden z głównych szkodników upraw warzywniczych. Występuje niemal wszędzie, bo też i żywi się właściwie wszystkim - nie gardzi owadami, nasionami, bulwami i cebulami roślin ozdobnych i warzyw ani korą. Jej ciało jest długie na około 9 -11 cm, a najbardziej charakterystyczna cechą jest czarna pręga biegnąca wzdłuż lekko rudego grzbietu. Mysz polna drąży płytko pod ziemią długie korytarze.
5. Myszarka (mysz) zaroślowa (Apodemus sylvaticus) choć wielkością zbliżona jest do myszy polnej, to jednak nie posiada charakterystycznej pręgi, a jej futerko jest jasnobrązowe, wręcz żółtawe, choć na grzbiecie przybiera szare odcienie. Jest bardzo żwawa, przemieszcza się z miejsca na miejsce skokami długimi nawet na 30-80 cm. Zamieszkuje suche łąki, obrzeża lasów, pola i zarośla. Swoja dietę, złożoną w dużej mierze z nasion różnych roślin, potrafi wzbogacić cebulami kwiatów i warzywami. Na zimę przygotowuje zapasy, wdziera się do budynków i podskubuje korę drzew. Przed jej norkami można dostrzec kupki wyrzuconego piasku.
6. Mysz leśna (Apodemus flavicollis) jest pospolitym w Polsce gryzoniem, zamieszkującym własne norki lub korzystającym z tuneli kretów i nornic. Równie często znajduje schronienie w skalnych szczelinach i dziuplach drzew. Jest jednym z większych gatunków myszy, może mieć długość 13 cm, a ogon kolejnych 9-12 cm. Futerko na brzuchu białe, grzbiet żółtawobrązowy. Występuje we wszystkich typach lasów i parkach. Wraz ze zbliżającą się zimą podchodzi do domostw i próbuje znaleźć schronienia w ich wnętrzu. Wyrządza szkody wśród przechowywanego zboża i warzyw.
7. Szczur wędrowny (Rattus norvegicus) zwany też szczurem brązowym lub kanałowym jest chyba najbardziej pokaźnym zwierzęciem, jakie z rzędu gryzoni możemy spotkać w najbliższym otoczeniu. Długość ciała szczura wynosi około 30 cm i prawie tyle samo może mieć jego ogon. Jeśli żyją poza budynkami kopią głębokie tunele, przed którymi brak jest widocznych kopczyków ziemi. Zgodnie z powszechną wiedzą, szczur potrafi przystosować się do każdego środowiska i w każdym z nich znajdzie pożywienie. Potrafi dobrze pływać, nurkować, a w przypadku zagrożenia atakuje człowieka, rzucając się na niego. W przypadku głodu, szczur potrafi przebyć nawet kilkanaście kilometrów w poszukiwaniu pożywienia. Pamiętajmy, że to szczury właśnie były odpowiedzialne za największe epidemie chorób w dziejach i również dzisiaj kontakt z nim może prowadzić do zarażenia wścieklizną.
8. Szczur śniady (Rattus rattus) podobnie jak szczur wędrowny potrafi wyrządzić równie duże szkody. Również trzyma się blisko ludzkich siedzib, zasiedlając piwnice, strychy, podziemia, drogi kanalizacyjne. W przeciwieństwie do szczura wędrownego preferuje jednak wyższe kondygnacje i kryjówki, ponieważ doskonale się wspina, używając przy tym także swojego ogona. To właśnie ten gatunek w historii niechlubnie związał się z morskimi podróżami, towarzysząc marynarzom na żaglowcach. Jest nieco mniejszy od szczura kanałowego, ma dłuższy od tułowia ogon, duże uszy i charakteryzuje się szarym, przechodzącym do czarnego ubarwieniem. Raczej nie występuje równolegle ze swoim pobratymcem, szczurem wędrownym, który jako bardziej agresywny i większy, wypiera szczura śniadego.
9. Nornik polny (Microtus arvalis) odróżnia się od myszy i szczura krępą budową ciała o brunatnym futerku i krótkim, szerszym pyszczkiem. Nornik ponadto ma krótszy ogonek i mniejszych rozmiarów uszy. Jego zamiłowania kulinarne wyrządzają spore szkody wśród drzew owocowych, zwłaszcza jesienią i zimą. Żeruje w pobliżu nory, zaczynając od zjedzenia roślin najbliżej wlotu korytarza i posuwa się stopniowo dalej, w obrębie 15 metrów od nory. Zapas pokarmu nornik sprowadza do swojego schronienia.
10. Nornica ruda (Myodes glareolus) to jedno z drobniejszych zwierząt z rodziny nornikowatych - długość tułowia do 10 cm, ogona ok. 5 cm. Podczas przemieszczania się nornicy widać, że jej tułów jest wyraźnie wydłużony. Jej futerko, zgodnie z nazwą, ma silnie rude przebarwienia, jednak z wyraźnym szarym odcieniem w części grzbietowej. Pyszczek wydłużony, oczy w miarę duże, uszy zaokrąglone i również spore. Zwierzę to świetnie radzi sobie ze wspinaczką po pniach drzew. Zimą, przy niedoborze pokarmu, często podskubuje korę drzewek, czym wzbudza niechęć sadowników i ogrodników. Pod powierzchnią ziemi buduje korytarze prowadzące do nory, usytuowanej przeważnie w pobliżu drzew.