Ptaki zimujące w Polsce, ptaki z wizytą w karmniku
Jeśli macie już za sobą zakup lub samodzielne wykonanie karmnika, przychodzi czas na obserwację życia w gwarnej, ptasiej stołówce. W zależności od regionu kraju, bliskości lasu czy łąk, różne gatunki mogą występować częściej lub rzadziej. Wiele z ptaków zimujących w Polsce jest także objęta ochroną z uwagi na małą liczebność, dlatego nie smućmy się, że przez cały sezon nie zobaczymy na przykład gila. Może podczas świątecznej wizyty i bliskich nadarzy się okazja do jego obserwacji? Zachęcamy do lektury artykułu, w którym pomagamy rozpoznać najpopularniejsze ptaki goszczące w karmniku!
czeczotka zwyczajna
Bardzo rzadko występujący w Polsce ptaszek niewiele mniejszy od wróbla, częściej obserwowany podczas swoich przelotów niż jako gatunek lęgowy. Jest raczej krągłym ptaszkiem, jaśniejszy brzuszek odcina się od brązowo-szarego grzbietu, na którym widać ciemniejsze paski. Charakterystyczna jest czerwona plamka na główce. U samców czeczotki występuje też różowo-czerwone zabarwienie na piersiach, intensywniejsze w okresie godowym. Dziób ma żołty, krótki, ostry, trójkątny.
Czeczotka objęte jest w naszym kraju ścisłą ochroną gatunkową.
Skąd przylatuje czeczotka? Z rejonów tajgi i tundry północnej Eurazji i Ameryki Północnej.
Kiedy odlatuje czeczotka? Już w lutym zaczynają się wyloty, które trwają do kwietnia.
dzięcioł duży
Najpopularniejszy w Polsce dzięcioł - łatwiejszy do zaobserwowania niż dzięcioł średni. Jest ptakiem wielkości drozda, o czarnym ubarwieniu grzbietu, wierzchu głowy, kupra i skrzydeł. Samce mają dodatkowo czerwoną plamę z tyłu głowy, w części potylicznej. Kolejnym wyraźnie widocznym czerwonym elementem jest dolna część podbrzusza. Biały kołnierzyk oraz białe pasy na skrzydłach również kojarzą się typowo z tym dzięciołem.
Objęty ochroną gatunkową ścisłą.
dzięcioł średni
Nieliczny w naszym kraju ptak lęgowy wielkości szpaka, choć występują miejsca, gdzie spotkać jest go dużo łatwiej. Podobnie jak inne dzięcioły związany jest z występowaniem lasów, zwłaszcza liściastych. Dzięcioł ten jest średniej wielkości ptakiem, o dłuższym, wąskim dziobie, który ułatwia mu zdobywanie pożywienia w miękkich drzewach. Charakterystyczną cechą jest czerwona “czapeczka” na szczycie głowy. Jasny brzuch i boki głowy, czarny grzbiet, na skrzydłach występują białe plamy.
Objęty ochroną gatunkową ścisłą.
dzwoniec
Dzwoniec zwyczajny jest w Polsce ptakiem lęgowym, występującym średnio licznie na terenie całego kraju. Ten ptaszek wielkości wróbla ma charakterystyczne upierzenie: w kolorze oliwkowozielonym na grzbiecie i skrzydłach, a żółte na brzuszku. Widoczna jest także żółta wstawka u boków skrzydeł i ogona, który jest krótki, podobnie jak dziób.
Ten zielony ptak z żółtym brzuszkiem może być więc częstym gościem naszych karmników. Pamiętajmy, że on także jest objęty ścisłą ochroną gatunkową.
gil
Gil zwyczajny, występujący w Polsce nielicznie jak ptak lęgowy, niegdyś gniazdował tylko w górach i choć nadal dość ciężko go spotkać, to właśnie zima jest dobrym czasem na obserwację. Gile poszukują smacznego pożywienia, a dodatkowo do naszego kraju przylatują osobniki z zimniejszych części Europy. Gila trudno pomylić z innym gatunkiem - jest większy od wróbla, krępej sylwetki, z wyraźnie wydatną piersią. Gruby, mocny dziób osadzony jest na sporej głowie, która wydaje się nie mieć szyi. Czarny wierzch głowy, podobnie ogon i końce skrzydeł. To jednak samce gila noszą dumnie czerwono-pomarańczową barwę na piersiach, połączoną z szarym grzbietem. Samice są bardziej stonowane, ich upierzenie jest brązowo-szare.
W naszym kraju gile objęte są ścisłą ochroną gatunkową.
grubodziób
Grubodziób jest w Polsce nielicznym ptakiem lęgowym, ale spotkać go można praktycznie na terenie całego niżu. Część jego osobników wędruje na zimę w kierunku południowym, jednak niektóre pozostają i mogą stać się ciekawymi gośćmi naszych karmników. Jest wyraźnie większy od wróbla, a mniejszy od szpaka, ma bardziej masywną sylwetkę, a niewątpliwie najbardziej charakterystyczny jest jego krótki, ale potężny dziób w jasnobeżowym kolorze. Jego nacisk sięga 70 kilogramów (!), co pomaga grubodziobowi uporać się z orzechami i twardymi owocami. Upierzenie grubodzioba to połączenie różnych odcieni brązu, z jaśniejszym brzuchem. Czarne piórka znajdują się na podbródku, skrzydłach i w pobliżu oczu. Dobrze widoczna jest także biała plama na skrzydłach. Objęty ochroną gatunkową ścisłą.
jemiołuszka
Jemiołuszki to ptaki występujące w Polsce typowo przelotnie, wybierające sobie nasz kraj na spędzenie zimy. Wędrują ze znacznie zimniejszych zakątków tundry i tajgi, wiele z nich leci jednak dalej na południe. Można więc jemiołuszkę spotkać od listopada do marca, choć gustuje raczej w owocach niż nasionach, które najczęściej umieszczamy w karmnikach. Jemiołuszka jest ptakiem wielkości szpaka, o brązowo-szarym upierzeniu i czarnym elementom na podbródku, wokół oczu i na końcach skrzydeł, które zdobią również białe i żółte paski. Najbardziej strojnym elementem wyglądu jemiołuszki jest jednak czub, sięgający za potylicę ptaka, który rozkłada w razie zaniepokojenia.
Na terenie naszego kraju jemiołuszka jest objęta ścisłą ochroną gatunkową.
kos
Czarny ptak z pomarańczowym lub żółtym dziobem - to właśnie kos i nie trudno odróżnić go od innych gatunków. Samice kosa są jaśniejsze, ciemnobrązowe. Wokół oczu mają widoczne pomarańczowe obwódki. Częściej spotkamy kosa w otoczeniu karmników, niż w samych karmnikach, gdyż żywi się głównie na ziemi. Szybkie poruszanie się tych ptaków po podłożu można porównać do płynięcia - a kiedy “hamują” ich ogon unosi się charakterystycznie do góry. Choć kosy z reguły odbywają wędrówki w poszukiwaniu cieplejszych schronienia na zimę, to populacje miejskie lub mające dobry dostęp do pokarmu mogą w naszym kraju pozostać.
Objęty ścisłą ochroną gatunkową.
potrzeszcz
Niewielki ptaszek wielkości wróbla, minimalnie większy od trznadla, w Polsce lęgowy, choć dość nielicznie występujący. Upierzenie potrzeszcza ma kolor brązowoszary, z wyraźnie jaśniejszym brzuchem i widocznym kreskowaniem. Dziób krótki, dość masywny. Choć jego wygląd nie wyróżnia się niczym charakterystycznym, to jednak właśnie jego śpiew dał mu polską nazwę i nie jest trudny do rozpoznania. Lubi śpiewać siedząc na wysokim, odkrytym miejscu - płocie, szczycie drzew i krzewów. Unika raczej lasów, łatwiej go spotkać w pobliżu pól i łąk. Również objęty jest w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. (fot. By Zeynel Cebeci - Own work, CC BY-SA 4.0, Link)
rudzik
Rudzik to charakterystyczny ptak z pomarańczowym brzuchem, któremu zawdzięcza swoją nazwę. Choć większość populacji wylatuje na okres zimowy w cieplejsze rejony kontynentu, to niektóre pozostają na swoich stanowiskach lęgowych. Dodatkowo, przylatują do nas osobniki zamieszkujące Skandynawię. Rudzik ma krępą sylwetkę, zakończoną z jednej strony cienkim ogonem, z drugiej zaś sporą głową. Grzbietowe upierzenie w kolorze oliwkowo-szarym, brzuszek jaśniejszy do białego. Objęty ścisłą ochroną gatunkową.
sikorka bogatka
Najpopularniejsza w Polsce sikora, która jest też częstym gościem na plastrach słoniny wywieszonych w karmnikach i na drzewach. Przez charakterystyczny brzuszek biegnie czarny pas, a w słońcu połyskuje czarna głowa i karczek. Wyraźnie kontrastują białe plamy na policzkach. Grzbiet ptaków pokryty jest oliwkowo-żółtym upierzeniem. Bogatki licznie występują w Polsce i tu też pozostają zimę, ale są objęte ścisłą ochroną gatunkową.
Do naszych karmników zawitać mogą także inne gatunki sikor: modraszka, czubatka, sikorka uboga (szarytka), sikora czarnogłowa (czarnogłówka) czy sikorka sosnówka
sójka
Średniej wielkości ptak o charakterystycznym, różowawo-ceglanym ubarwieniu. Znana od dziecka z przysłowia “wybierać się jak sójka za morze”, bo i faktycznie sójki pozostają w naszym kraju podczas zimy, zbierając wcześniej zapasy. w Polsce występuje średnio licznie, na terenie całego niżu. Dodatkową ozdobą sójki jest skrzydełko z niebiesko-czarnym piórem. Biały kuper, plamy na skrzydłach a także nakrapiana “czapeczka”.
Sójka objęta jest w Polsce ścisłą ochrona gatunkową.
szczygieł
Pięknie upierzony ptak, którego pojawienie się w naszym karmniku na pewno będzie ekscytującym przeżyciem. Cechą charakterystyczną szczygłów jest czerwona plama na twarzy, przypominająca maskę. Wokół niej widoczna jest kontrastująca, biała pręga a tuż za nią czarny kapturek. Na czarnych skrzydłach widoczne są też żółte lotki. Grzbiet jasnobrązowy. W Polsce występuje średnio licznie, choć jest objęty ścisłą ochroną gatunkową.
trznadel
Liczny w Polsce ptak lęgowy, którego łatwo spotkać na terenie całego kraju. Najbardziej charakterystyczne upierzenie przypada na okres godowy, kiedy żółta głowa samca przechodzi w nieco ciemniejszy tyłów i grzbiet, które są wyraźnie paskowane. Grzbiet ciemnobrązowy, z jeszcze ciemniejszymi prążkami. Na ogonie z kolei dostrzeżemy właściwą dla tego gatunku białą pręgę. Trznadel objęty jest w Polsce ścisłą ochroną gatunkową.
wróbel zwyczajny (domowy)
Trudno nie znać wróbla, bo mieszka wszędzie tam, gdzie człowiek. Lubi zwłaszcza tereny rolnicze, na których nie brakuje mu pożywienia. Od 1995 roku objęty jest także ścisłą ochroną gatunkową, dane z 2015 roku potwierdzają też, że liczba wróbli w Polsce spadła. Samice są mniej charakterystyczne od samców, którzy posiadają szare policzki i “czapeczkę”, grzbiet ciemnobrązowy, podobnie okolice oczu. Wróbel ten ma także czarne podgardle i “śliniaczek”. Często mylony z kuzynem - wróblem mazurkiem, który jednak posiada na białym poliku czarną plamkę i brązowy czubek głowy.
zięba
Zięba jest ptaszkiem wielkości wróbla, wygląd samic i samców różni się znacznie, więc łatwiej o rozpoznanie barwnych panów. Szary wierzch głowy, podobnie jak kark przechodzi w brunatny grzbiet. Najbardziej kolorowe są policzki i pierś zabarwione ceglasto-czerwono. Czarne skrzydła i ogon przeplecione są białymi lotkami. Podlega w naszym kraju ścisłej ochronie gatunkowej, choć występuje dość licznie w różnych regionach.
