Murarka ogrodowa - owad, któremu należy się domek

Murarka ogrodowa, inaczej murarka ruda (Osmia rufa L.) to dzika pszczoła samotnica, bliska kuzynka pszczoły miodnej. Jej ciało jest silnie pokryte włoskami, część tułowia i odwłoku ma barwę rudo-brązową, sama zaś końcówka odwłoku jest czarna. Samice murarki rudej są większe niż samce i osiągają długość 10-12 mm, czyli z kolei nieco mniej niż pszczoła miodna (12-15 mm). Różnią się także sposobem znoszenia pyłku do gniazda - pszczoły miodne na odnóżach wyposażone są w tzw. koszyczki, murarki natomiast przenoszą go na szczoteczce spodniej strony tułowia.

Pszczoły murarki wygryzają się z gniazd z początkiem kwietnia, proces ten zaczyna się od samców, po nich, w odstępie średnio tygodnia, wydostają się samice. Cykl życiowy murarki ogrodowej nie jest niestety zbyt długi, ponieważ po wydostaniu się z siedliska, murarki żyją zaledwie około 8 tygodni, składając w tym czasie jaja, które dadzą początek nowemu pokoleniu. W przeciwieństwie do pszczół miodnych murarki nie żyją jednak w zwartej społeczności - każda pszczoła murarka jest niezależna, nie posiadają też królowej ani nie produkują miodu, który moglibyśmy wykorzystać.

Nazwa “murarka” związana jest ze sposobem przygotowania komór dla nowego potomstwa przez te pracowite pszczoły - samice lepią ścianki ze śliny zmieszanej z drobinami piasku i gliny. Samica zaczyna od wypełnienia pyłkiem celi położonej na końcu trzcinowej rurki, w której składa jajo, a następnie zalepia przejście i zaczyna zbierać pyłek do kolejnej komory. I tak dalej, i tak dalej, aż do końca rurki. Dzięki takiej spiżarce larwa murarki będzie miała energię do przepoczwarzenia się jesienią. W postaci imago zimuje nadal w bezpiecznym schronieniu, by wiosną po wygryzieniu, zacząć samodzielne życie jako dorosła pszczoła.

Dlaczego warto zaprosić pszczołę murarkę do swojego ogrodu?

• dziko żyjące owady zapylające giną masowo z powodu nieprawidłowo wykonywanych oprysków rolniczych i ogólnych zmian klimatycznych oraz zjawisk nie do końca jasnych dla naukowców (np. nagła śmierć całego roju pszczoły miodnej) - dlatego ważne jest wspomożenie egzystencji owadów pożytecznych.

• murarki ogrodowe zapylają kwiaty, zwiększając w efekcie plony warzyw i owoców. Murarki ogrodowe odwiedzają ok. 140-150 gatunków roślin, są więc bardzo efektywne w ich zapylaniu. Do zaprowiantowania jednej komory dla nowej pszczoły murarka odwiedza średnio 1200 kwiatów (!), co daje wyobrażenie o ogromie jej pracy. O zaletach murarki wiedzą już sadownicy i rolnicy, dlatego coraz częściej widuje się duże domki dla tych owadów w pobliżu gospodarstw.

• murarki są aktywnymi zapylaczami już wczesną wiosną, gdy panuje największe zapotrzebowanie na ich pracę (koniec marca - początek kwietnia).

• pszczoły murarki nie mają problemu z zasiedlaniem sztucznie tworzonych siedlisk, łatwo wiec zaprosić je do swojego ogrodu.

• szerokie spektrum odwiedzanych gatunków roślin i mniejsza “wybredność” niż w przypadku pszczoły miodnej sprawiają, że murarki ogrodowe są dobrymi zapylaczami (pszczoły produkujące miód dobierają sobie rośliny mające dużo nektaru).

• prosta hodowla - ze względu na dość pospolite występowanie tego owada w Polsce, wystarczy zwykle przygotować mu po prostu odpowiednie siedlisko, by się nim zainteresował.

• pszczoły te poszukują pokarmu w odległości zaledwie 300 metrów od siedliska, dlatego warto umieścić je w naszym ogrodzie.

• murarka zbiera pyłek nawet w tunelach foliowych, dzięki czemu pomoże nam w uprawie m.in. pomidorów.

I bardzo ważne na koniec: pszczoły murarki nie są agresywne wobec ludzi! Chociaż mają żądło, to nie używają go. Nie przeszkadza im nawet bliska odległość człowieka od siedliska, ponieważ nie mają instynktu obrony gniazda, jak pszczoły miodne. Stanowią więc bezpieczny i ciekawy materiał do obserwacji dla dzieci, które w ten sposób mogą uczyć się ekologii i wrażliwości na piękno natury. Nie musimy się też obawiać o prace w ogrodzie i przypadkowe użądlenia.

Domki dla owadów - praktyczna ozdoba

Skąd w ogóle wziął się pomysł konstruowania domków dla owadów przez człowieka? Współczesna zabudowa pozbawiona jest przyjaznych murarkom zakątków, jak słomiane strzechy czy otwory w cegłach. Niełatwo jest im również znaleźć wydrążone już wcześniej przez inne stworzenia otwory w drewnie czy też innych materiałach.

Hotele dla owadów możemy przygotować samemu, możemy również zdać się na gotowe modele oferowane w sklepach ogrodniczych. Ważne, by wybierając miejsce na umieszczenie domku zdecydować się na lokalizację zaciszną i osłoniętą od deszczu i wiatru. Dobre nasłonecznienie pomoże nam zapewnić skierowanie otworów wylotowych domku na wystawę południową lub południowo-zachodnią. Idealne będą korony drzew w sadzie lub okapy budynków, wiat i altan. Wieszanie domków dla owadów pożytecznych możemy rozpocząć już wczesną wiosną, około połowy marca, pamiętając by konstrukcja nie chwiała się nawet przy mocniejszym wietrze. Wysokość zawieszenia domku praktycznie nie ma znaczenia, ważny jest wspomniany brak wilgoci i osłona przed wiatrem.

Zimą murarki mogą pozostać na dworze, choć zdarza się, że dobierają się do nich myszy i ptaki (zwłaszcza sikory i dzięcioły - możemy więc w zamian zaoferować im atrakcyjne pożywienie w karmniku, przeczytaj: "Jak mądrze dokarmiać ptaki zimą?") dlatego jeśli wolimy nie ryzykować, to poza okryciem domków siatką można po prostu rurki z zimującymi w nich kokonami przenieść do zadaszonego pomieszczenia o temperaturze zbliżonej do tej na zewnątrz.

Hotel dla murarki ogrodowej

Idealnym lokum dla murarki są proste, długie na około 20-25 cm kawałki rurek trzcinowych, rdestowca lub bambusa (o średnicy 7-12 mm), w których murarka może złożyć swoje jaja. Jeśli do tego dojdzie, po jakimś czasie zobaczymy, że wlot do rurki został starannie przez pszczołę zalepiony. Ważne, by kawałki trzciny posiadały kolanko po przeciwnej do wlotu stronie lub nie posiadały go w ogóle.

Oprócz trzcin, do budowy domku dla owadów można wykorzystać też cegły dziurawki czy kratówki, jednak ich otwory nie powinny być szersze niż 12 mm, bo może to uniemożliwić pszczołom zalepienie ich gliną. Podobnie sprawdzą się kawałki drewna, w których długim wiertłem nawiercimy otwory o średnicy 6-8 mm i głębokości 15 cm.

Naturalne budulce, jak rurki trzcinowe zaleca się wymieniać nawet co roku lub dwa sezony, przechowując w tym czasie kokony w jakimś pojemniku w zimnej altanie lub garażu - inaczej mogą im zaszkodzić mikroorganizmy i pasożyty zgromadzone w trzcinach, które m.in. wyjadają murarkom zapasy pyłku, co uniemożliwia im osiągniecie dorosłej postaci.

Gdy zacznie zbliżać się wiosna takie kokony wykłada się w pobliżu nowego siedliska, tak by zaraz po wygryzieniu się owady mogły je skolonizować. Inaczej mogą znaleźć sobie miejsce we wspomnianym garażu. W kolejnych latach, by powiększała się rodzina naszych murarek, wystarczy dołożyć więcej rurek lub innego materiału do ich gniazdowania.

Dobre sąsiedztwo dla murarki

Choć może się to wydawać oczywiste, to jednak pamiętajmy, że aby owady zainteresowały się naszą lokalizacją i zechciały w niej zamieszkać, musimy zaoferować im odpowiedni wabik. Posadźmy więc w ogrodzie rośliny oferujące sporo nektaru, jak czarny bez, czeremcha, maliny, macierzanki, lipy, dziurawce, kukliki czy wierzby. Pamiętajmy o tym, że owady również muszą pobierać wodę, więc dobrze gdy w ogrodzie jest wystawione poidełko lub zwykła podstawka od doniczki, wypełniona po brzegi wodą. Jeśli nie chcemy czekać, aż owady same zainteresują się wystawionym przez nas domkiem, możliwe jest także rozpoczęcie hodowli murarki na własną rękę, dzięki kokonom zakupionym od innych ogrodników i hodowców.

Jak przekonują hodowcy murarki ogrodowej, praca z tymi owadami jest niezwykle satysfakcjonująca i prowadzi do ciekawych obserwacji natury z bliska. Zachęcamy do przekonania się o tym na własną rękę!

zdjęcie: PollyDot / pixabay.com